Taana Kiviniku HMS Erebus ammalu HMS Kappianaqtukuulauqnirijangat Kanatalimaamit Qanuilauqnivinirijangata Inigijanga ungasingniqpaanguqataujuq Minnguiqsivingnit Kanatamit pitaqaqninganut Kanatamit.  Tukisijunnaqtutit qanuq Inuit Paqijingit Inuit Qaujimajatuqanginnik atulauqmata ammalu ajungittiaqninginnut tikitaunasuktillugu tangmaaqviviniq taikani kivinikuup ininganit araagutamaat pigialauqsimatillugu piliriangujuq 2017-mit.  Ilakanniqllugu suruittailimaniqmut ammalu qaujisaqpallianginnaqlugit pimmariujunit inigijaujut.  Inuit Paqijingit qaujimajatuqaqminit tukisiumatittittiaqmata naniimangaat ammalu ajunginnirijangit iliqusirijanginnik nunamiittunnariaksaq qaujimatittiniqmit kinguvaatinnut paqijiulaaqtunik.

Inuit Paqijingit taikani Kiviniku HMS Erebus ammalu HMS Kappianaqtuq Kanatamit Pimmariuninganit Inigijanga

Minnguiqsivik Kanata

Ukiaksaanguliraangat itinginningit imaani qanigijaanit kivinikuup HMS Erebus aksakaaniku ammalu aulakataruluujaqlluni sangininganut niglasuktuaaluk anuringanutnalunaiqsilluni pianingmingmat aujaq tauvani Ualiniqmit Ukiuqtaqtumit.  Tauvangna inigijanga kivivigilauqtanganit arraagut aniguqtut 160 kivivigisimajangat akunninganiittuq qikiqtaujunit Nunavut Queen Maud Gulf-mit, imailingainnaqtumit upaktaugajungittumit ammalu upagaksaunginniqpaanguqataujuq Kanata-mit.

Inuit ammalu kinguvaarijangit piruqpallianginnaqtut tamaani arraagunik 1000-ngujunik.  Inuit uqausituqangit nattilingmiutanit nalunaiqsisimangmata aniguikasattiaqnivinirijangit ilisaqnaqtunik taasuminga Franklin umiaqjuakkut qaujisaqnivinirijangat umiaqjuaqlu ammalu umiaqjuaqmiutait pijaulauqniqmata taasumunga British Admiralty-mut.  Taakua ajjinganik unikkaangujut ikajuutiqalilauqtuq nanijautillugu HMS Erebus 2014-mit.  Arraaguk marruuk aniguqtillugu, 2016-mit taana HMS Kappianaqtuq nanijaulilauqtuq.

Maana, Inuit paqijingit qanigijaaniqmiutaujut nunalingnit Uqsuqtuuk kamajinguqtitaujut pisimajauttiaqluni ammalu qaujisaqtiulutik taasuminga kivinikumit.  Taakua paqijingit atuqtsimangmata Inuit Qaujimajatuqanganik ammalu ajunginnirijangittigut tikittunnalauqtut tamaqmik kivinikunut inigijanganit arraagu-tamaat pigialilauqtillugu piliriangulillugu 2017-mit.

Paqijiit pilirijingit Uqsuqtuuk-mit paqnaktut aullaqviginiaqtanginnut qanigijaanut HMS Erebus ammalu HMS Kappianaqtuq aulangitillugit 2018-mit sauminganit taliqpingmut Jonathan Puqiqnak, Adam Ukugtunnunangat, Dennis Qirqqut, Paul Oogak, Trevor Tulurialik, Leon Komangat, Mark Ullikata Komangat, Mark Ullikataq. Front: Chris Kikoak. (Ajji  Minnguiksivik Kanata – STEVE DUCHARME)
Tamaaniinirijangit kivinikuup qanigijaanit atuutiqattiaqtuq.  Ajuqnaqtuaalungmat qallunaat nunanganiqmiuttanut piliriqatigiinut tikinnasukllugu tamaunga kiviviusimajumut qangatuinnaq arragumit.  2018-mit tikitaulauqtut sikualungnut naigligiaqlluni pinasuarusiqnut-pingasuujuqtunik piliriarijaksanginnut qiniqtillugit pigijaunikuviniqnik taikani HMS Erebus marruinnauliqllutik, tuaviqllutik, ullunganit iniliuqtausimajumit piliriaksaq Minnguiqsivik Kanata-kunnit Imaup Iqanganit Pituqaviniqnik Pilirijiit.

Sila ammalu qanuinnirijanga asijjiqsaraimmat.  Arragu aniguqtillugu, nalunaruniirtitijiujut katiqsuilauqtut ungataanit 350 nanijausaaqtunik Franklin piqutivininginnit taikangngat HMS Erebus pinasuarusigasangnut, nanisiniqpaangujuviniit arraagunganit maanamut tikillugu nanijaulauqtillugu kivisimajut.

Ilagijauqattaqsimajuq Piqijinit, Jonathan Puqiqnak, piliriqatausimajuq Minnguiqsiviit Kanata-kunnut Imaup-Iqanganit Pituqaviniqnik Pilirijiuqataujunit nanijautillugit ungataanit 350 piqutiviniqnik taikangngat kiviviunikumit HMS Erebus 2019-mit. (Ajji  Minnguiksivik Kanata)
Ammalu arragugijanganit, sivulliulauqtut pularaqtiit takujariulilauqtut qanigijanganit HMS Erebus.  Taakua paqijiit asuilaak pilirijaksaqalilauqtut taasuma-inigijanganit tusaajiuliqllutik, tungasuktittillutik inugiagunnaqtuq umiaqjuakkut ikimajunik tikippalliatillugit taikunga Kiviviviniqmut HMS Erebus ammalu HMS Kappianaqtuq Kanataup Pimmariuninganut Inigijanganit, pinajuqattaqsimajut ajurutiqaqpakllutik takujaqturasukllunijjuk sikuqaluaqninganut kingunittinnit arraagugijattinnit.

Nanijaulauqtillugu HMS Erebus ammalu HMS Kappianaqtuq, Minnguiqsiviit Kanata atuqtaujariaqaliqtitaulauqtuq piliriqatigillugit Inuit suruittailimaqullugu kiviviviniit, ammalu unikkaaliuqtauluni Taana Franklin Umiaqjuakkut Qaujisaqniq tukisinaqsititauluni Inuit nunanginnit taikaniininganut kiviviusimajumit inigiliqtanganit.  Saqitillilauqtuq pilirijaksanik ammalu piliriarijaujunnaqluni suuqlu taakununga Paqijiit pilirianginnit pijjutigillugu saqijaaqtitaunginnaqniaqmat Inuit ammalu Uksuqtuuk, taana qanilaangungmat Nunavut nunalinginnit tavvunga Kiviviviniqmut HMS Erebus ammalu HMS Kappianaqtuq Minnguiqsivik Pimmariuninganut Inigijaujuq, ikajuutiqaqmat kinaujaliurutigijaujunnaqtuq qanigijaqaqninginnut taasumunga Franklin umiaqjuavininginnut ammalu ikajuutiqarunnaqmat sivuliuqtiulutik inigijauliqtumut qanuiqunagu ammalu sivunittinnut uqausiuqattarunnaqniaqmat.

Paqijiit Uksuqtuuk-miutait ingiralauqtut tangmaaqvigijamingnut qanigijaanit Franklin kiviviginukugijanganit sikuqanittuq-imaq sikuqaqnarunniirtillugu.  Taana HMS Kappianaqtuq inigijanga 100-kilometers-luamit uangnanganit Uqsuqtuuk, taikani imanganit Kappianaqtuq Ikpiaqjunganit silataaniittuq King William Qikiqtanganit.  HMS Erebus ungasiktigingmat 100-kilometer-luamit nigginganit Uqsuqtuuk Tauvani Queen Maud itinirijanganit.

Paqijiit Brandon Qirqqut ammalu Mark Ullikataq aktuijut tiriganiaqmit taaqsiliqtillugu 2017-ngutillugu Paqijiit pijaksamingnut taikunga Erebus tangmaaqvingmit. (Ajji  Minnguiksivik Kanata –  THIERRY BOYER)
Tamainnik tangmaarvingnit, Paqijiit maligiaqaqtangit ilaqaqmata atatiliriniq ammalu umiaqjuamit nautiqsuijit.  Qangatuinnaqttiaq angiqtausimangittut umiat taikungariaqangittut qanigliluguluunniit kivisimajuup inigijanganit.  Qautamaat pilirijariaqaqtut paqijiit ilaqaqlluni qaujigianginnariaqaqtut nauttiqsuqtanganit ammalu qimiruttiarialik tamanna qanigijangata kivinikuup.  Taana pimmarialuuvuq sivunianiittiaqmat-pivalliajumut ikajuqniaqtillugit qanuitauqunagu ammalu suruqunagu taana Franklin kivivivininga, ammalu ilagijauqatauliqmat saquppalliatillugu qaujisaqtaujariaqaqninganit taakununga Government of  Canada pisimajauttiariaqaqninganit taasuma inigijanganit pisimajauttiariaqaqninganut 24-7  Paqijiit ilinniaqtitausimajut tusaqtittikautigijunnaqnirmit kisutiunnattiaq piqutivinituqaqnik Nanisijuqaqniqpat nunagijanganit uvaluuniit taikaniitillugit nauttiqsuivvigijanganit.

Pilirijaksaqakanniqmijut qaakanniagut pijaksangata piliriarijanginnit maligiaqaqtangit nauttiqsuriaqaqnirmingnut kiviviviniup inigijanganit, paqijiit ajurunniirsaqataqmijut iliqusituqanginnit uumajuliriniqmit ajurunniirsaqllutik nunamiitillugit nirijaksaqarunnaqniaqmata taikani tangmaavigijanganit, ilaqarilluni tuktuliaqpaktut, tiriganiarasukpaktut uvaluunniit iqalugasukllutik iqalugijanginnik.  arraaguit taima pigialauqsimatillugit pilirianguliqtillugu, tangmaaqvingminiiliraangamik ikajuqniqarivuq taakununga tungavigijaulluni ajunginniqsanut paqijiit ilisaijigijaullutik ammalu ilisaillutik taakuninga paqijiit angunasungniqmit ammalu asinginnik iliqusituqanik ajungittariaqaqniqmit.

“Inutuqaqmut uqautijaulauqtugut sivuliurutaujunnaqninganit uqausiuvallialiqluni paqnaktauvalliatillugu piliriarijaksauniaqtuq akauttiarajaqninganit pilirijaksanguqataujunnaqninganut tusaumajaujutuqat pijaulutik makkungniqsaujunut.  Upigittiaqtavut takujunnaratta pivallialiqmat maana ukua Paqijiit piliriaksangit ingiraliqmat.”  uqalauqtuq Aaron Skoblenick, inigijangannit aulattijiujuq taasumunga Kiviviviniqmit HMS Erebus ammalu HMS Kappianaqtuq Kanataup Pimmarialuk Inigijanganit.

Taakununga paqijiit, qaujimajatuqaminik tusaumatittingmata tamatuma naniinirijanganit pimmarialungmat ilaqaqninganut taakununga nauttiqsuijigijaujunut kiviviviniqmit.  Taima 2018, ikajuqniqalauqmijuq katiqatigiiktunut ammalu unikkaaqtuanik angirarijanginnit Uqsuqtuuk arraagutamaat Umiyaqtut katiqatigiiktillugit.  2019-mit pijunnaqsilauqtut taimailiuriaksaq taikani sivulliulauqtunut pularaqtinut aniguittiaqllutiglu sivumukllutik HMS Erebus-mut ikimatillugit Adventure Canada pularaqtinut umiaqjuaq, Ocean Endeavour. 

Pqaijiit niqiqarunnaqsigivut tangmaavigijanganit Nunavut-mitngaatunik niqinik.  Ajjiliuqsimajuq taana, angunasukti ammalu paqigi Brandon Qiragut aaktuilillugu angunasuktausaattiaqtumit Erebus tangmaaqvingmit 2017-ngutillugu (Ajji  Minnguiksivik Kanata – RUSS HEPBURN)
Sept. 5 2019-mit paqijiit ilaqalauqmata Uqsuqtuuk Inutuqanginnik Tommy Tavalok ammalu Jacob Keanik qakititaulauqtut taasuminga Ocean Endeavour kikkuumangaata ikimajunik Inungnut ammalu Natilingmiunut nunanganit.  “Natilik” nunagijaungmat taijaujjutigingmagut Inuit angirarigamijjuk taikanni kivinikuup inigiliqtanganit.  Tavalok naksalauqmat iliqusituqarijaujuq Inungnut tuktu-aminga annuraamik uqurutigijauvaktut angunasuktinut nunainnaqmiittaraangamik niglasuktualukkut ikkiingutillugu sila, naksalauqmijuq iliqusituqarijaujuq piqutimit angunasugutiuvaktumit suuqlu “kakivak” uvaluunniit iqalukmit pikiksiuti.  Keanik, taana ikajulauqtuq tuksiutillugu HMS Erebus nanijaulauqtillugu ilaqaqllutik kingunttinni-pimmarialuulirijimmarik, Louis Kamookak, unikkaarunnalauqmijuq atulauqtaminik imaanit ammalu nunamit qanigijanganit King William Qikiqtaq ammalu sivulliqpaamit takujariurutivininganit HMS Erebus.

“Qanuingittiaqullugu Minnguiqsivit Kanada unikkaaqujijut Franklin qanuinivinirijanganit tukisinaqtunik anginiqsaulugu Inuit nunangat taikani taana kiviviusimajuup inigiliqtanga.”  uqalauqtuq Skoblenick.  Skoblenick ikajulauqtuq pijunnaqtillunigit taakua pularaqtiit umiaqjuamiutanginnut takujaqtuqllutik kiviviusimajumut, ilaqaqllutik pulaaqtinut qimiruaqtinik taikangat Minnguiqsivik Kanata saqitittijiujunut ikajuqtiit sikauk.  Qiniqtijuaq, Taana sikauk tulaktaulluni qulaanut HMS Erebus tukinaqsititjiit naamanaqusimatillugu silangat.  Ilaulutik Minnguiqsivik Kanada umiangat David Thompson, taana sikauk atuqtauluni tungavigijaulluni qanuiliurutigijanginnik Minnguiqsivik Kanata-kut iqanganit piqutiviniqnik pilirijunik piliriaqaqpalliatillugit saqitauvalliajut umiaqjuamit.

Naamaqulauqtuq, qanuilinganirijanga saqipallialiqtillugu taikani Kiviniku HMS Erebus ammalu HMS Kappianaqtuq Kanata Pimariuninganit Inigiliqtangat, ammalu Uqsuqtuuk, niriugijaujuq Inuit Paqijiit kajusiniaqtut ilagijaulutik tungavigijaulutik sapujjijiulutiglu, tungasuktitiniaraangata pularaqtunik taikunga kiviviviniqmut ammalu nunalinganut tauvani arragugijattinni qaivalliajunik.  Piliriaqainnaqniaqtut taikaniitillugit tangmaqvingata inigijanganit ilisaivaglutik ammalu ajurunniirsaqpaglutik iliqusituqarijaujumit pilirijunnaqniqmit nutaanguniqsaujunut Paqijiit ilagijaujunut.

Uasutuuk Inutiqangat, Tommy tavalok (ungasilaaq(taliqpianit) iksivajut Inungnit piqatiqaqtut Paqijiit ikimaliqtillugit taasumunga Adventure Canada pularaqtiit umiaqjuanganit, Ocean Endeavour, uqallagunnaqtitaullutik pulaaqsimajunut taikani kiviviviniq HMS Erebus ammalu HMS Kappianaqtuq Kanataup Pimariuninganit Inigijanganit September 2019-mit. (Ajji  Minnguiksivik Kanata – BARB OKPIK)
Minnguiqsivik Kanata piliriliqmata qimiruvallialugit aniguisimajamingnit ammalu ilittinirilauqtamingnit taikani Adventure Canada uglaqtillugit taasumung HMS Erbus.  Taana ikajuutiqaqtuq pianiktauvalliajunik pulaaqtinut atuqlauqtamingnit pijjutigillugu HMS Erebus ammalu HMS Kappianaqtuq Kanata Pimmariuninganut Inigijangat, saqitililauqmat tusaqatigilauqtillunigit Franklin Piliriqataujut Qaujimatittijiit Katimajingit. Inuit ilagijaujut-piqaqataujut taakuninga Franklin piqutivinituqanginnik, ammalu taakua Nattilingmiut Piqaqtiuqataujut Katimajingit taikani Uqsuqtuumit.  Taimaulauqtillugu 2018, taakua Gavamatuqakkut Kanatamit ammalu Inuit Piqaqtiuqataujut Tigumiaqtiit ilagijaujut-piqaqataujut tamainnik piqutivinituqanik  nanijausimajunik taikani kiviviviniqmit maanamut tikillugu.

Asuilaak Kanata kajusingmat nalunaiqsivalliatillugu pivalliajuq nuvaqjualimaamit 2020-mit, Minnguiqsivik Kanata nuqaqtittilauqmata tamainnik taikani-inigijaujunik nalunaiqtulirijikkunnit taikani Franklin kivivivininganit siammaqunagu pitaqatuinnaliriaqaqninganut nuvagjuaqnaq-19 aktuqtautuinnariaqaqninginnut Nunavut nunalingit.  Kisiani taimaangungmat silagijangat ajuqnangittaraangat ajuqnaqtillugu pulaariaksaq inigijaujumut nalunaiqsijiujunut taakua Paqijiit aullaarunnaqsilauqtut tangmaaqvigivaktanginnut qanigijaanit kiviviviniup – qanuingittiaraluaqmangat paqijangit ammalu suruitauqunagit paqnalirivut arraagunik qaujunik.

HMS Erebus takujaujunnaqtuq ataanit taasuma Minnguiqsivik Kanata ikajuqtinginnut sikaumit, Qinigtirjuaq,  saqitauvallialiqtillugu umiaqjuaq 2019-mit. (Ajji  Minnguiksivik Kanata THIERRY BOYER)

Taana titiraqtaujunnaqsilauqtuq ikajuqtaulluta Minnguiqsiviit Kanata.  Tukisigiakannirunnaqtutit Minnguiqsiviit Kanata inigijanginni Nunavut-mit, tusaqvigikannirunaqtatit Minnguiqsiviit Kanata uvuuna pc.infonunavut-nunavutinfo.pc@canada.ca

 

        ASIKKANNINGINIK NANISILUTIT